Geografia w Szkole | 06 maj 2014
* Pokazana okładka tytułu jest aktualną okładką tytułu Geografia w Szkole. Kiosk24.pl nie gwarantuje, że czytany artykuł pochodzi z numeru, którego okładka jest prezentowana.
Cechą współczesnego świata jest globalizacja, która polega na rosnącej integracji i współzależności procesów społeczno-gospodarczych, w efekcie czego tworzy się jedna światowa gospodarka i społeczeństwo, zanika kategoria tradycyjnej gospodarki narodowej, a głównymi aktorami przemian stają się organizacje ponad- i międzynarodowe, w szczególności ponadnarodowe korporacje.
Globalizacja gospodarki nie jest zjawiskiem nowym. Wielu badaczy wyznacza różne jej etapy i fale, datując początek albo w czasach starożytnych, albo w okresie wielkich odkryć geograficznych w XV w., albo od połowy XIX w., wraz z rozpoczęciem rewolucji przemysłowej. W odniesieniu do rozwoju rolnictwa i światowego handlu żywnością początek jego internalizacji najściślej związany jest z epoką odkryć geograficznych i rozwoju kolonii produkujących używki, a później surowce dla przemysłu włókienniczego na potrzeby Europy.
Etapy wczesnej globalizacji rolnictwa
Kiedy mowa jest o globalizacji rolnictwa, to odnosi się to do sytuacji, w której rolnictwo zostało włączone w ogólnoświatowy system gospodarczy i globalną sieć powiązań. Dotyczy to zatem nie tylko samej produkcji rolnej, ale i pozostałych elementów (przetwórstwa, handlu, dystrybucji), tworzących światową gospodarkę żywnościową (M. Czerny, 2005). Jak podkreślają badacze, rozwój gospodarczy Europy od czasów odrodzenia opierał się na intensywnej wymianie handlowej. Okres wielkich odkryć geograficznych przyczynił się do powstania wielkich potęg kolonialnych Anglii, Hiszpanii i Portugalii, które sprowadzały do Europy towary z całego świata.
Pierwszym światowym rynkiem towarowym w XVIII i XIX wieku stał się rynek żywnościowy, co wiązało się z szybkim wzrostem popytu na żywność w Europie. W tym okresie bowiem nastąpił wzrost tempa przyrostu liczby ludności. Pod wpływem rewolucji przemysłowej zmieniła się struktura zatrudnienia i spadła liczba pracujących w rolnictwie. Zanotowano wzrost zamożności społeczeństw europejskich, co wpłynęło na zmianę struktury spożycia i stopniowe odchodzenie od masowego spożycia takich produktów rolnych jak: żyto, jęczmień i ziemniaki do żywności o większej wartości energetycznej, tj. mięsa, produktów mleczarskich, warzyw i owoców. W tym czasie w Europie z uwagi na wzrost powierzchni upraw zmniejszyły się tereny wypasu zwierząt. Wobec zwiększonego zapotrzebowania na mięso rozpoczęto intensywny chów systemem oborowym oraz rozwinięto uprawy roślin pastewnych. Mimo intensyfikacji produkcji rolnej Europa nie była w stanie zaspokoić rosnącego zapotrzebowania na żywność. Na potrzeby Europy eksploatowano kolonie. To zainteresowanie koloniami było przyczyną emigracji osadniczej z Europy, skąd wyemigrowało do Ameryki, Afryki i Australii 50 mln Europejczyków. Najszybciej rozwinęło się rolnictwo w Stanach Zjednoczonych, szczególnie po zniesieniu niewolnictwa i spadku liczby pracujących w rolnictwie, co spowodowało postęp techniczny i technologiczny w rolnictwie (np. w 1836 r. opatentowano, a w 1860 r. rozpoczęto produkcję kombajnów). Na obszarach pampy w Ameryce Południowej rozwinęła się hodowla bydła, produkująca najpierw skóry, a po wynalezieniu transportu parowego i chłodni także mięso eksportowane do Europy. W ten sposób ukształtował się międzynarodowy rynek handlu żywnością, gdzie eksporterami stały się biedne kraje surowcowo-rolne, a importerami kraje przemysłowe.
(...)
Urszula Kaczmarek
Artykuł w całości jako plik PDF do pobrania znajduje się w zakładce Opis w ofercie tytułu Geografia w Szkole.
Wróć do czytelni