Biologia w Szkole | 07 maj 2014
* Pokazana okładka tytułu jest aktualną okładką tytułu Biologia w Szkole. Kiosk24.pl nie gwarantuje, że czytany artykuł pochodzi z numeru, którego okładka jest prezentowana.
Cele szczegółowe
Wiadomości
1. Uczeń zna różne substancje chemiczne wytwarzane przez rośliny w celu obrony przed konkurencją lub roślinożercami.
2. Uczeń zna zdrowotne konsekwencje spożywania substancji psychoaktywnych.
Umiejętności
1. Uczeń potrafi wykorzystać zjawiska przyrodnicze w ogrodnictwie.
Postawy
1. Uczeń nie używa substancji takich jak alkohol czy narkotyki.
2. Uczeń nie używa tytoniu w jakiejkolwiek postaci.
Metody
1. Pogadanka.
2. Praca z materiałami źródłowymi.
Środki dydaktyczne
1. Instrukcje dla uczniów.
2. Teksty źródłowe.
Tok lekcji
Wydaje się, że rośliny jako organizmy osiadłe są dość bezbronne wobec potencjalnych wrogów. Jednak okazuje się, że stosują one wiele środków obronnych. Może to być obrona mechaniczna w postaci kolców czy sztywnych włosków utrudniających zgryzanie liści. Wiele roślin wykorzystuje także swoistego rodzaju broń chemiczną. Pojedyncze rośliny potrafią również przekazywać innym roślinom drogą chemiczną ważne dla nich informacje.
Broń chemiczna roślin może być stosowana zarówno przeciwko innym gatunkom roślin, jak i przeciw patogennym grzybom czy roślinożercom. Ochrona przed zwierzętami może przybierać różne formy. Rośliny mogą być po prostu gorzkie, aby zniechęcić potencjalnych roślinożerców do ich zjedzenia, mogą również wytwarzać trucizny powodujące szybką śmierć. Zarówno trucizny, jak i inne związki roślin służące im do obrony i chemicznego porozumiewania się między sobą określane są jako metabolity wtórne (wytwarzane tylko u niektórych gatunków, w niektórych tkankach organizmu albo w szczególnych warunkach środowiska). Należy pamiętać, że związki chemiczne o charakterze metabolitów wtórnych występują również u zwierząt, grzybów i innych organizmów żywych.
Dla wszystkich organizmów żywych bardzo istotna jest konkurencja o zasoby pokarmowe. Zwierzęta potrafią, przynajmniej w pewnym stopniu, przepędzić konkurenta. U roślin wydaje się to niemożliwe. Okazuje się, że przyroda znalazła na to sposób w postaci allelopatii. Allelopatią nazywamy wzajemne oddziaływanie roślin, które polega przede wszystkim na hamowaniu wzrostu przez wydzieliny innych roślin (zarówno z tego samego gatunku, jak i z różnych gatunków). Zjawisko allelopatii znane było ogrodnikom i rolnikom już od dawna. Zaobserwowali oni, że niektóre gatunki roślin nie mogą rosnąć obok siebie. Unikają w ten sposób konkurencji o podstawowe zasoby środowiska (wodę, substancje mineralne).
(...)
Wojciech Jeszka
Artykuł w całości jako plik PDF do pobrania znajduje się w zakładce Opis w ofercie tytułu Biologia w Szkole.
Wróć do czytelni